Κώστας Καββαθάς
Γιωταχί: «όνειρο» που γίνεται εφιάλτης;Ο ΑΡΙΘΜΟΣ φέρνει... ρίγη! Αυτήν τη στιγμή, στους ελληνικούς δρόμους κυκλοφορούν πέντε εκατομμύρια επτακόσιες χιλιάδες οχήματα, με τα περισσότερα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, πράγμα που σημαίνει ότι ο ένας στους δύο κατοίκους αυτής της χώρας διαθέτει κάποιας μορφής μεταφορικό μέσο. Αν υποθέσουμε ότι ο πληθυσμός αγγίζει τα 10, ίσως τα 11, μπορεί και 12 εκατομμύρια, αφού κανείς δε ξέρει πόσοι ακριβώς είμαστε, με την ανεξέλεγκτη εισροή οικονομικών μεταναστών στη Γη της Επαγγελίας, και αφαιρέσουμε τους υπερήλικες και τα παιδιά, τότε η αναλογία είναι δύο, ίσως και τρία οχήματα για κάθε Έλληνα. Αν αυτός δεν είναι δείκτης ευημερίας, ήθελα να ήξερα ποιος είναι. Οι ξένες επενδύσεις; Οι οικονομική ανάπτυξη; Τίποτα απ’ αυτά. Το «όνειρο του Έλληνα» έγινε πραγματικότητα, η χώρα γέμισε «γιωταχί» και ο αγώνας του περιοδικού δικαιώθηκε. Ή όχι; Μήπως η έλλειψη διορατικότητας, φαντασίας και προγραμματισμού τείνει να μετατρέψει το «όνειρο» σε εφιάλτη; Με κίνδυνο να προκαλέσω τη μήνιν αντιπροσώπων και πωλητών αυτοκινήτων και μοτοσικλετών και να πυροβολήσω τα πόδια μας, αλλά με την ελπίδα ότι οι αναγνώστες του περιοδικού θα σκεφτούν το -τεράστιο- πρόβλημα που απειλεί να καταστρέψει ό,τι θυμίζει τη λέξη «πολιτισμός». Ακόμα και ο πλέον ένθερμος οπαδός της αυτοκίνησης αναγνωρίζει ότι ο όρος «τριτοκοσμική» δεν αρκεί για να περιγράψει την εικόνα που παρουσιάζουν οι πόλεις της χώρας. Τα υβρίδια που έχουν εισβάλει στη χώρα από όλα τα σημεία της Μεσογείου συμπεριφέρονται σαν τη Lindy England στο Αμπού Γκρέιμπ, τους σταυροφόρους στη Φαλούτζα, τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν οι μηχανισμοί για να τιμωρηθούν, με βαρύτατα πρόστιμα, όταν διπλοπαρκάρουν «για μισό λεπτάκι», προξενούν χάος στην κυκλοφορία και κάνουν τη ζωή μαρτύριο σε πεζούς, ηλικιωμένους και άτομα με ειδικές ανάγκες. Ένα κακοφορμισμένο μίγμα τζάμπα μαγκιάς, κουτσαβακισμού και αμορφωσιάς έχει κατακλύσει τις πόλεις, με πρώτη την Αθήνα. Είναι σκέτη απόλαυση να βλέπεις τους «Eυρωπαίους», καθώς ορμάνε να μπουν στα βαγόνια του μετρό τη στιγμή που βγαίνουν οι... ιθαγενείς.
Ποιος ευθύνεται; Οι πολιτικοί που κυβέρνησαν και κυβερνούν τη χώρα. Αυτοί δεν κατάλαβαν, δεν πρόβλεψαν, δεν ενήργησαν, δεν οργάνωσαν αντιστάσεις. Εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων, αδιαφορούν και «θάβουν» προσπάθειες, αφού στη συντριπτική τους πλειονότητα ενδιαφέρονται μόνο για την προβολή και την οικονομική αποκατάσταση.
Ίσως ακούσατε ότι, πριν από δύο μήνες, ο πρωθυπουργός με κάλεσε στο γραφείο του, όπου υπέβαλα συγκεκριμένες προτάσεις για θέματα που έχουν να κάνουν με την προστασία του περιβάλλοντος, τις καθαρές πηγές ενέργειας, τον αγώνα με «καθαρά» οχήματα από την Ολυμπία στην εκάστοτε Oλυμπιακή πόλη και άλλα, που θα σας πω, αν κι εφόσον έχω την άδειά του. Ο κ. Καραμανλής έδωσε εντολές σε συγκεκριμένα πρόσωπα για άμεση υλοποίηση. Στο προηγούμενο τεύχος, είπα ότι έχει περάσει ένας μήνας χωρίς νέα. Στις 9 Δεκεμβρίου, όμως, στο Υπουργείο Ανάπτυξης έγινε σύσκεψη με τη συμμετοχή του υπουργού, Δ. Σιούφα, του Γενικού Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας, Γ. Τσουκαλά, και του γράφοντος.
Πώς, όμως, θα απαλλαγούν οι πόλεις από τα εκατοντάδες χιλιάδες οχήματα; Να τα φάμε αποκλείεται, να τα πουλήσουμε στους «Aλβανούς» δε γίνεται, αφού εδώ και πολύ καιρό αυτοί πουλάνε στον περιούσιο λαό. Ο μόνος τρόπος είναι η ελεγχόμενη στάθμευση και η παραπέρα ανάπτυξη των ΜΜΜ. Η ελεγχόμενη στάθμευση εφαρμόστηκε με επιτυχία στο παρελθόν (Γλυφάδα, Κολωνάκι), προτού κομματικά και οικονομικά συμφέροντα την ακυρώσουν. Τα τρόλεϊ, τα λεωφορεία και, κυρίως, το μετρό βοήθησαν, αλλά δεν έλυσαν το πρόβλημα. Το τραμ και ο προαστιακός είναι οι σύγχρονοι «λευκοί ελέφαντες» και μόνο ως πανάκριβα ανέκδοτα μπορούν να αντιμετωπιστούν. Δε γνωρίζω (ως θα όφειλα) ποιοι αποτελούν την κοινοπραξία που εγκατέστησε αυτούς τους «ελέφαντες» για τους Ολυμπιακούς. Αυτό που ξέρω είναι ότι το τραμ αχρηστεύτηκε και οι συρμοί του προαστιακού πάνε κι έρχονται μεταφέροντας ένα ή δύο άτομα. Πόσα εκατομμύρια ευρώ σπαταλήθηκαν; Πόσοι κέρδισαν δισεκατομμύρια; Κανείς δεν πρόκειται να μάθει τι έγινε και ένα ακόμα σκάνδαλο θα περάσει στην ιστορία. Μία φορά χρησιμοποίησα το τραμ και ορκίστηκα ποτέ πάλι. Πήρα τον προαστιακό από το αεροδρόμιο, το μετρό και το τραμ, για να φτάσω στη Γλυφάδα ύστερα από... 2 ώρες και 45 λεπτά! Το τραμ μού τσάκισε τα νεύρα. Σταματούσε κάθε 20 μέτρα, δεν μπορούσα να δω έξω... Ευτυχώς, είχα ένα βιβλίο και δε... σκότωσα τον οδηγό! Όσοι ήταν όρθιοι ήταν σαν να υπέφεραν από Πάρκινσον. Αφήστε που παγώσαμε από τον κλιματισμό. Όταν, κάποτε, φτάσαμε, τρέξαμε στο πλησιέστερο μπαρ, αδυνατώντας να πιστέψουμε ότι υπάρχουν Έλληνες που επέτρεψαν αυτό το έγκλημα.
Τι έπρεπε να γίνει; Θα το ξαναπώ, ελπίζοντας ότι, ίσως, κάποια στιγμή, κάποιος θα το διαβάσει: να χρησιμοποιηθούν ελαφρά τρένα που κινούνται σε μονή ράγα τοποθετημένη σε ύψος 4,5 μέτρων πάνω από τη γη. Τρένα που δε «συγκρούονται» με αυτοκίνητα και πεζούς. Που κινούνται αυτόματα, 24 ώρες το 24ωρο, στις διαχωριστικές νησίδες των μεγάλων λεωφόρων, χωρίς οδηγούς, εισπράκτορες και ελεγκτές. Φαντάζεστε να κυκλοφορούν στη μέση των λεωφόρων Συγγρού, Ποσειδώνος, Βάρης-Κορωπίου, Λαυρίου (μια και η Αττική Οδός «πουλήθηκε» ακριβά), Μεσογείων και Αμαλίας;
Όμως, τι λέω; Αντί να γράφω για τις προοπτικές του Παναθηναϊκού ή του Ολυμπιακού στο Champions League και τις εντυπώσεις μου από την οδήγηση της νέας S-Class, ασχολούμαι με τα προβλήματα των πόλεων. Κατάντια. Κοινωνικός κατήφορος. Απαξίωση. Έξω από κάθε νόρμα. Απόκληρος, outcast, λεπρός.
Υποφέρουν, λοιπόν, οι πόλεις των αμεριμνοαμέριμνων. Το «φτηνό γιωταχί» έγινε εφιάλτης, που, όμως, αντιμετωπίζεται με την ελεγχόμενη στάθμευση, τα δημοτικά και ιδιωτικά πάρκινγκ, τα γρήγορα και ασφαλή ΜΜΜ και το ανελέητο κυνήγι των γαϊδουριών που εμποδίζουν την κυκλοφορία ή την κίνηση των πεζών. Στα μεσοπρόθεσμα μέτρα εντάσσεται η χρήση ειδικών οχημάτων που θα νοικιάζονται στους πολίτες από τους δήμους ή από ιδιώτες. Η πρόταση υποβλήθηκε στο Δήμο Αθηναίων στις αρχές της δεκαετίας του ’90, αλλά, όπως πολλές άλλες, αγνοήθηκε. Αν είχε ακουστεί, σήμερα η Αθήνα και ίσως άλλες ελληνικές και ευρωπαϊκές πόλεις θα διέθεταν μερικές δεκάδες «καθαρά» οχήματα που (το σπουδαιότερο) θα είχαν σχεδιαστεί από Έλληνες σπουδαστές και κατασκευαστεί από ελληνικές βιοτεχνίες ή βιομηχανίες.
«Είναι δυνατόν;», ρωτούν οι αναγνώστες. Είναι, γιατί εμείς έχουμε κάνει λάθος. Για λόγους που έχουν να κάνουν με τον τρόπο που ζω, σκέπτομαι και εργάζομαι, δεν ενέπλεξα το περιοδικό στα κομματικά παιχνίδια, με αποτέλεσμα οι πολιτικοί να πιστεύουν ότι ένα «περιοδικό γι’ αυτοκίνητα» δε «γράφει» για θέματα που τους απασχολούν ή τους εκθέτουν. Τόσο ξέρουν, τόσο καταλαβαίνουν, γιατί, παρά το γεγονός ότι οι 4ΤΡΟΧΟΙ δεν «εκφράζουν» κάποιο κόμμα, παράγουν πολιτική που τα κομματικά στελέχη αδυνατούν να καταλάβουν. Πολλά από αυτά μαυρίστηκαν στις εκλογές από αναγνώστες που κατάλαβαν ότι ήταν ανίκανοι, κλέφτες ή ότι απλώς εξυπηρετούσαν συμφέροντα, σαν κάποιον που πλημμύρισε το δημόσιο με μια συγκεκριμένη μάρκα αυτοκινήτου ή σαν εκείνους που έχουν βγάλει δισεκατομμύρια από τα εξοπλιστικά προγράμματα, από το ξεπούλημα της κοιλάδας των Μεσογείων, των αεροδρομίων Ελληνικού και Μαραθώνα και άλλων μεγάλων έργων. Ύστερα από 35 χρόνια, αναρωτιέμαι (με ισχυρή δόση χιούμορ) αν έπραξα σωστά που δεν εντάχτηκα στον ιδιωτικό στρατό κάποιου κόμματος. Λίγα δευτερόλεπτα μετά, συνέρχομαι και αισθάνομαι υπερήφανος που δεν.
Να ’μαστε, λοιπόν, σήμερα, να ζούμε σε ανοιχτές «φυλακές», σαν την Αθήνα, το Ηράκλειο, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και γενικά κάθε πόλη που στραγγαλίζεται από την ανεξέλεγκτη χρήση του αυτοκινήτου. Αν το περιοδικό πιστεύει αυτά που γράφει, πρέπει να εντείνει τον αγώνα για την εκλογίκευση της χρήσης του και την υιοθέτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας και μέσων μεταφοράς. Ό,τι ήταν καλό (και επιθυμητό) στη δεκαετία του ’60 σήμερα δεν είναι.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τους αγώνες αυτοκινήτου και μοτοσικλέτας. Πριν από 40 χρόνια, όλοι, όλοι, μα απολύτως όλοι, οι Έλληνες έτρεχαν στα βουνά και τα σιρκουί, για να παρακολουθήσουν τα ράλλυ και τους αγώνες ταχύτητας. Σήμερα, κανείς δε δίνει μία, εκτός από την (ψεύτικη) εικόνα που παρουσιάζεται όταν γίνεται το Ράλλυ Ακρόπολις, και αυτό λόγω της πλύσης εγκεφάλου που υφίστανται (για τρεις, τέσσερις ημέρες) οι «φίλοι του αυτοκινήτου». Αρκεί μια επίσκεψη σε αγώνα για το Eλληνικό Πρωτάθλημα Ταχύτητας, για να δεις πως οι θεατές δεν ξεπερνούν τους... 200, από τους οποίους οι μισοί είναι οι συγγενείς και οι φίλοι των αγωνιζομένων! Το κοινό δεν παρακολουθεί, γιατί έχει πειστεί, αφενός, ότι το να «τρέχεις» σε μια χώρα σαν την Ελλάδα (που δεν παράγει ούτε ελαστικά για ποδήλατα) ισοδυναμεί με προσβολή της νοημοσύνης και, αφετέρου, διότι κανένα τηλεοπτικό κανάλι δεν καλύπτει αγώνες - και πολύ καλά κάνει, μια και δεν υπάρχει πιο βαρετό θέαμα από το να παρακολουθείς τον ίδιο οδηγό (και αυτοκίνητο) να είναι... πρώτος σε κάθε διοργάνωση. Κάποιες παλιές προτάσεις για τη δημιουργία κλάσης για μονοθέσια που θα κατασκευάζονταν στην Ελλάδα, ένα είδος Formula Greece δηλαδή, ρίχτηκε στο... καλάθι, γιατί κανείς δεν είχε (έχει;) τις γνώσεις, το κουράγιο και την ικανότητα να σχεδιάσει και να κατασκευάσει μόνος του ένα πλήρες αυτοκίνητο. Η μοναδική φορά που κάτι πήγε να γίνει ήταν πριν από 30 χρόνια, όταν, έπειτα από πρότασή μας, η ΕΘΕΑ προκήρυξε πρωτάθλημα για σπορ αυτοκίνητα που κατασκευάζονταν στην Ελλάδα. Κάποιοι τα έφτιαξαν, τα «έτρεξαν», τα βάλαμε και στο εξώφυλλο και αυτό ήταν όλο.
Καλές οι διαπιστώσεις και οι προτάσεις (που ποτέ δε θα υλοποιηθούν), αλλά τι κάνουμε μέχρι τότε. Πώς αντιμετωπίζουμε την πρόκληση; Πώς κινούμεθα στο «εχθρικό» περιβάλλον, όπου κάθε χαμένο δευτερόλεπτο σημαίνει περισσότερη ρύπανση και μεγαλύτερο κυκλοφοριακό φόρτο;
Μα, όπως λέμε εδώ και... 35 χρόνια, με αυτοκίνητα που διαθέτουν την απαραίτητη ισχύ και, το κυριότερο, ροπή που επιτρέπει στον οδηγό να κινείται χωρίς να αλλάζει συνεχώς ταχύτητες. Το μήνα που πέρασε (ξανα)οδήγησα την Toyota Corolla TS, που είχαμε δοκιμάσει τον Ιανουάριο του 2002, και θυμήθηκα πως οι λύσεις δεν είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε. Όπως ίσως θυμάστε, το Corolla «φοράει» τον κινητήρα της Celica TS, που έχει ισχύ 192 ίππους/7.800 σ.α.λ., ροπή 18,3 χλγμ./6.800 και εξελιγμένο σύστημα μεταβλητού χρονισμού VVTL-i, που είναι υπεύθυνο για την αύξηση στο βύθισμα των βαλβίδων από τις 6.200 στροφές και την επέμβαση του ηλεκτρονικού κόφτη μετά τις 8.000 σ.α.λ. Το αποτέλεσμα; Ένα 5θέσιο αυτοκίνητο με κιβώτιο 6 ταχυτήτων (η 6η είναι πιο «κοντή» σε σχέση με εκείνη της «καλής» Celica), με επιταχύνσεις από στάση 7,6, 15,9 και 28,6 δλ. για τα 0-100 χλμ./ώρα, 0-400 μ. και 0-1.000 μ., αντίστοιχα. Ο κινητήρας ξυπνά πάνω από τις 6.000 στροφές, αλλά στην καθημερινή χρήση συμπεριφέρεται σαν 1.800άρης, με πάρα πολύ καλή ροπή, χάρη και στην κλιμάκωση του κιβωτίου. Στα παραπάνω προσθέστε τη σφικτή ρύθμιση ελατηρίων και αμορτισέρ, που δεν επιτρέπει στο αυτοκίνητο να πλέει στις υψηλές ταχύτητες, την απουσία κλίσεων στις στροφές και -αν το παρακάνεις- το VSC (Vechicle Stability Control), που ανακαλεί το αμάξωμα στην τάξη, επενεργώντας σε κινητήρα και φρένα μετά τα 15 χλμ./ώρα, και τότε έχεις ένα αυτοκίνητο ικανό να τα βγάλει πέρα χωρίς η παρουσία του να προκαλεί αντιδράσεις. Η καλή αίσθηση του συστήματος φρένων επιβεβαιώνεται από τις μετρήσεις που είδα στη δοκιμή που είχαμε κάνει: χάρη στους μεγάλους δίσκους (275 χλστ. εμπρός, 279 χλστ. πίσω) και το σύστημα Brake Assist, οι τιμές για τα 120 και 100 χλμ./ώρα σε στάση είναι 40,7 μ. και 56,6 μ., αντίστοιχα.
Πότε θα τιμωρηθούν;
Σε οποιαδήποτε πολιτισμένη χώρα, οι κατηγορίες θα είχαν απαγγελθεί, οι δίκες θα είχαν γίνει και οι ένοχοι να ήταν φυλακή ή, έστω, σε γυάλινα κλουβιά, για να τους φτύνουν οι πολίτες. Σε οποιαδήποτε πολιτισμένη χώρα, αλλά όχι στην Τζουτζία. Στη χώρα όπου... ανθεί φαιδρά η πορτοκαλέα και που τα ΔΣ των ΔΕΚΟ αποφασίζουν ότι εξαιρούν τα μέλη τους από κάθε αστική ή ποινική ευθύνη για όσα έχουν διαπράξει, κανείς δε συγκινείται. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι και οι πρόεδροι της Ολυμπιακής Αεροπορίας, π.χ., δεν έχουν καμία ευθύνη για το ότι ο «εθνικός μας αερομεταφορέας» κατασπατάλησε μερικά τρισεκατομμύρια δραχμές των φορολογούμενων Ελλήνων, όπως ουδεμία ευθύνη φέρουν εκείνοι που αποφάσισαν να φτιάξουν το αρχιτεκτονικό εξάμβλωμα που ακούει (δυστυχώς) στο όνομα «Ελευθέριος Βενιζέλος» στην πεδιάδα των Σπάτων αντί στην παραλία του Ελληνικού, όπως είχαν προτείνει οι Ιάπωνες μελετητές. Ακόμα, δεν ευθύνονται αυτοί που έφτιαξαν «ελέφαντες» σαν το τραμ και τον προαστιακό, που έκλεισαν τα αεροδρόμια Ελληνικού και Μαραθώνα και που ετοιμάζονται να βάλουν χέρι στο αεροδρόμιο Τατοΐου και στα πρώην «βασιλικά» κτήματα, με τη δικαιολογία ότι τα αεροπλάνα της Σχολής Ικάρων, των αερολεσχών και τα ανεμόπτερα της Ανεμολέσχης Αθηνών «θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των παιδιών τους», οι αλητήριοι.
Εκατοντάδες τα παραδείγματα. Από τις προμήθειες των δημόσιων νοσοκομείων μέχρι τα εξοπλιστικά προγράμματα και τις εκδηλώσεις της «Πολιτιστικής». Χρόνο και αντοχή να έχεις, για να καταγράφεις, μια και οι πρώτες σελίδες των εφημερίδων είναι γεμάτες με αποκαλύψεις. Πολλές από αυτές είναι εμβόλιμες, καθώς η μια πλευρά της διαπλοκής προσπαθεί να βγάλει τα μάτια της άλλης και οι δύο μαζί τα δικά μας, αλλά στη συντριπτική πλειονότητά τους οι καταγγελίες είναι αληθινές. Όταν ο Νικήτας Κακλαμάνης λέει ότι τα δημόσια νοσοκομεία αγοράζουν από 10 ως 50 φορές πιο ακριβά, έχει δίκιο, γιατί στη διαδικασία των προμηθειών πρέπει να «φάνε» όλοι, από τον αντιπρόσωπο (που κερδίζει τα λιγότερα, για τα οποία και, συνήθως, φορολογείται) μέχρι τον ιατρικό επισκέπτη, τον υπάλληλο, το γιατρό, ακόμα και τη νοσηλεύτρια (σαν την αξέχαστη -σ’ εμένα από τη θητεία μου στο Δήμο Αθηναίων- καθαρίστρια των παιδικών κατασκηνώσεων Αγίου Ανδρέου, που αφαιρούσε τα τρόφιμα που προορίζονταν για τα πιτσιρίκια και τα πουλούσε στο τοπικό μίνι μάρκετ).
Καμία ευθύνη δεν έχουν, επίσης, τα πολιτικά πρόσωπα, οι διευθυντές, οι υπουργοί και πρωθυπουργοί που, λόγω αμέλειας, κουταμάρας, υπεξαίρεσης ή βλακείας, ευθύνονται για το θάνατο 60.000 Eλλήνων τα τελευταία 30 χρόνια και το (βαρύ) τραυματισμό άλλων 250.000. Εξίσου αθώοι είναι εκείνοι που δεν έφτιαξαν δύο, τρία αυτοκινητοδρόμια, για λόγους που έχουμε αναλύσει εκατοντάδες φορές, οι άλλοι που πούλησαν την ελληνική βιομηχανία στους Βούλγαρους και τους Αλβανούς, οι τρίτοι που γέμισαν τη χώρα λήμματα από τις ανεξέλεγκτες χωματερές που δηλητηριάζουν την Κορώνεια, βρομίζουν τη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου και δηλητηριάζουν την Τήνο. Όλοι είναι αθώοι, εκτός από το γράφοντα, που δεν έβγαλε περιοδικά με γρήγορα αυτοκίνητα, κώλους και ξώβυζα, για να τα «κονομάει», πράγμα που, τελικά, δεν αποκλείεται να κάνει η εταιρεία.
Μέχρι να βρούμε «τις πταίει», η Τουρκία θα έχει γίνει μέλος της ΕΕ, τα σύνορα θα έχουν ανοίξει και κάθε πικραμένη οικογένεια της γείτονος θα έχει μεταναστεύσει νόμιμα στην Ελλάδα, ο πληθυσμός της οποίας θα έχει αλλάξει σε βαθμό που, μέσα σε 10-15 χρόνια, οι Έλληνες θα είναι μια μειοψηφία που θα «αγωνίζεται» για τα δικαιώματά της. Ευτυχώς που, λόγω ηλικίας, δε θα είμαι παρών, για να απολαύσω τη Νέα Πραγματικότητα. Όμως, θα είναι τα παιδιά μας, τα οποία θα διδάσκονται τα ελληνικά ως δεύτερη γλώσσα στα σχολεία._ Κ. Κ.